ÇOCUKLARDA ÖFKE NÖBETİ
Çocuklar mizaç yapıları değişkenlik göseterdiği gibi ,öfke nöbetleri yaşama sıklıklarıda değişir. Çocuk, engellendiğinde veya istekleri karşılanmadığında öfkelenir. Öfke çoğu zaman iletişim amaçlı kullanılır.
Çocuk, öfkenin amacına daha iyi hizmet ettiğini ve öfke aracılığıyla amacına daha çabuk ulaştığını deneyimlerle öğrenerek, bunu alışkanlık haline getirebilir. Kimi çocuk, çok küçük sorunlar karşısında öfkelenebilir ve bütün zamanını öfkeli ve gergin olarak geçirebilir.
Daha çok 1,5-2.5 yaş arasında sıklıkla öfke nöbetleri gözlemlenir.Çünkü öfkeninin ortaya konma biçimi çocuğun yaşıyla doğrudan bağlantılıdır. Bebekler öfkelerini ağlayarak, tekmeleyerek belirtirken, iki yaşındaki çocuklar, nefeslerini tutarak, bağırarak, tepinerek ifade ederler. Daha büyük çocuklar ise, saldırgan davranışlar göstererek öfkelerini yansıtırlar.Öfke krizleri iki yaş civarında belirginleşir ve 5–6 yaşa kadar devam eder. Eğer çocuk öfkesini kontrol altına almayı öğrenemezse, ileride saldırgan bir kişilik yapısına sahip olabilir. Bütün çocuklarda zaman zaman öfke patlamaları görülebilir ve bu oldukça normal bir durumdur; fakat çocuk bir günde 4–5 defadan fazla öfke krizi geçiriyorsa orada acil durum vardır.ve davranışa göre önlem alınmalıdır.
Çok sık öfkelenen çocuk, arkadaş edinmede güçlükler yaşayabilir. Öfke anında kimi çocuk, saldırgan davranışlarda bulunurken, kimi de sadece ağlayarak öfkesini dışa vurur. Özellikle çok çabuk öfkelenip ağlayan çocuklar, arkadaşları tarafından çok sık ağlatılabilir veya alay konusu yapılabilirler.
Çocuğun Öfkelenmesine Yol Açan Etkenler Şöyle Sıralanabilir:
Uzun süreli hastalıklar
Travmatik yaşantılar
Çok sık engellenme
Aşırı şımartılma
Tutarsız eğitim anlayışı
Okul döneminde kötü not alan veya öğretmeni tarafından azarlanan, cezalandırılan çocuk da benzer davranışlar gösterebilir. Bu durumlarda çocuğun öfkesi birkaç günle sınırlı kalır ve genelde geçicidir. Uykusuzluk, yorgunluk açlık ve dışarıdan gelen fiziksel ve sözel saldırılar da çocuğun geçici bir süre öfke krizleri geçirmesine sebep olur.
Öfke Nöbetlerinde Anne-baba ve öfkeye maruz bırakılan kişilerin davranışları nasıl olmalıdır?
Çok ciddi öfke nöbetlerind ebeveynler ne yaparlarsa yapsınlar çocuklarını bu durumdan kurtaramazlar ve anne baba teslim bayrağını çekerek çocuğun isteğini yerine getirir.Böylece çocuk, zamanla öfke patlamalarını alışkanlık haline getirir. Alış-veriş merkezlerinde böyle çocuklara çok sık rastlamak mümkündür. Çocuk, pahalı veya annenin almak istemediği bir şey ister, anne itiraz edince yaygarayı koparır ve yerlerde tepinir. Anne, “tamam başımın belası, sus, beni rezil etme istediğini alacağım,” diyerek çocuğu sakinleştirir.
Öfke Anında Neler Yapılabilir?
Öfke anında çocuğa bağırıp çağırmak veya ceza vermek, öfkenin dinmesinde yarar sağlamaz.
Ev ortamı çocuğu aşırı engellemeyecek bir biçimde düzenlenmelidir. Çocuk eve değil, ev çocuğa uydurulmalıdır.
Çocuk, elindeki zararlı nesne alındığı için öfkeleniyorsa, alınan nesnenin yerine zararsız ve benzer bir nesne verilebilir. Örneğin, elindeki bıçak oyuncak bir bıçakla, ilaç kutusu boş bir kutuyla, kalem yazmayan bir kalemle, önemli evraklar boş kâğıtlarla değiştirilebilir.
Çocuk, öfkelendiğinde kendisini anlayan birilerinin yanında olmasını ister. Özellikle bir yetişkinin onu dinlemesi oldukça yararlıdır; çünkü çocuğun öfkelenmesine yol açan nedenler üzerinde konuşulursa, öfkesi söner. Bu durumlarda etkin dinleme yapılmalıdır. Yani çocuğun duygularını ortaya çıkarması sağlanmalıdır.
Çocukla konuşularak, öfke duymasına yol açan nedenlerin farkına varması sağlanmalıdır. Böylece öfkesi daha çabuk söner.
Öfke anında, önünde iki tercihin olduğu söylenmelidir. Birincisi, her zaman yaptığı şeydir; yani bağırıp çağırmak veya ağlamak. İkincisi ise, o an neler hissettiğini arkadaş(lar)ına veya güven duyduğu bir yetişkine anlatması.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer öfke çeşidi de Şantaj amaçlı öfke nöbetleri görmezden gelinmelidir. Çocuk, çok küçük bir isteğini bile bağırarak veya ağlayarak elde etmeye çalışır. Bu durumlarda çocuğun bağırmaları, tepinmeleri görmezden ve duymazdan gelinmelidir. Buna rağmen çocuk, hâlâ ağlamaya, bağırmaya devam ederse ve saldırgan davranışlar göstermeye başlarsa, yapıcı bir ceza yöntemi uygulanmalıdır. Öfke patlamalarının görmezden gelindiği ilk haftalarda tepki yükselmesi olur ve öfke nöbetleri sıklaşır; fakat sonraki haftalarda azalır ve yok olur. Yöntemin olumlu sonuçlanması için tutarlı olunmalıdır. Evde uygulanıp da alış-veriş yerinde uygulanmazsa olumlu davranış değişikliği görülemez. Eğer anne baba, bu yöntemi alış-verişte uygulayamayacağını düşünürse, çocuğu alış-verişe götürmemelidir.Çocuk, bir diğer çeşiti de ilgi çekmek için kasıtlı öfke nöbetleri geçirebilir. Bu durumlarda da görmezden gelme yöntemi uygulanmalıdır.
1-2 yaşındaki çocukta öfke patlaması görüldüğünde çocuğun dikkati başka yöne çekilerek sakinleşmesi sağlanabilir. Küçük çocukların dikkatleri çok kolay yönlendirilebilir. Örneğin, çocuk öfkelendiğinde kucağa alınabilir, kollarından tutulup havaya kaldırılabilir, sarılarak yerde yuvarlanabilir ve gıdıklanabilir.
Öfke İle Başa Çıkmanın Yolları;
Öfkesiyle ilgili duygularını günlük tutarak yazması sağlanabilir.
Niçin öfkelendiğini ve öfkesiyle başa çıkmak için neler yaptığını, ayrıca öfkeyle başa çıkmada her günkü ilerlemeleri kaydetmesi sağlanabilir.
Resim yapmak
sportif etkinliklerde bulunmak da öfkenin kontrol edilmesinde yararlı faaliyetlerdir.
Yatakta kalmayı gerektiren hastalıklarda çocukla daha çok ilgilenilmeli; yatakta oynanacak oyunlar oynanmalı, çocuğa masal ve hikâyeler okunmalı veya anlatılmalıdır.
Algı değişikliği, küçük yaş gruplarında öfke nöbetlerinin kontrol edilmesinde izlenecek bir yoldur.
Bazı durumlarda ise yapılacak birşey kalmayabilir.Hem anne ve baba hemde çocuk tarafından izlenilecek yukarıda saydıgımız yollar işeyaramadığı gözlemlendiğinde artık her ikisi içinde bu durum yıpratıcı bir olaya dönüşmektedir.Ve artık bir uzmandan yardım alınma zamanı gelmiştir.
Peki ,Hangi Durumlarda Uzmana Danışılmalıdır?
-Çocuğunuz sıklıkla günde 3 defadan fazla ve uzun süreli 15’ civarı öfke nöbetleri yaşıyor ve sakinleşemiyorsa ,
-Çocuğunuz 4 yaşını geçmiş olduğu halde halen öfke nöbetleri geçirmeye devam ediyorsa,
-Çocuğunuz öfke nöbetleri sırasında saldırgan davranışlar sergileyip,çevresine ve kendine zarar veriyorsa,
-Siz çocuğunuzun öfke nöbeti zamanlasında nasıl tutum sergilediğinizi bilemiyor iseniz.Konuyu uzmanına taşımanız gerekmektedir.
Sağlıklı Mutlu Günler Dileriz.
Yorum Yaz